خبرگزاری مهر – گروه استان‌ها، محدثه جوان‌دلویی؛ فقط به اندازه یک فاصله است بین آنی که در پی نعمت است و آنی که خسته و ناراحت از وجود نعمتی خدادادی است. آن سو مراجعه‌کنندگان درمان ناباروری با چشمان پر دلهره، رؤیای مادر شدن را دارند و این سو مراجعه‌کننده نفس با چشمان گریان و هراسان، در پی نابودی قلب تپنده‌ای در وجودش است!
اگر روزی به کلینیک ناباروری بیمارستان بنت‌الهدی بجنورد سری بزنید، با مراجعانی مواجه می‌شوید که هرکدام دل پر دردی دارند. یکی ۹ سال است در آرزوی فرزند روز و شب می‌گذراند؛ خسته از رفت‌وآمدها و هزینه‌های بسیار. دیگری هم غم تنهایی دخترک ۷ ساله‌اش را می‌خورد و دوست دارد فرزندان بیشتری داشته باشد. صبح یکی از روزهای پاییزی، ساعتی میان بیماران این مرکز بودم.
خانمی ساکن یکی از شهرهای خراسان رضوی به کلینیک ناباروری بیمارستان بنت‌الهدی ارجاع شده است. پرونده پزشکی‌اش نشان می‌دهد که باید راه درمان زمان‌بری را در پیش داشته باشد، اما او مدام به مسئول مرکز می‌گوید: «وقت ندارم، کارم بسیار سنگین است.»
علاقه به فرزند
او نمی‌داند که خبرنگار هستم. چند دقیقه‌ای با او صحبت می‌کنم و از علت ارجاع به این مرکز می‌پرسم. می‌گوید: ۴ سال به کلینیک‌های درمان ناباروری در مشهد مراجعه کردم. نظر پزشکان متفاوت بود و در آخرین مورد، پزشکم گفت به بجنورد مراجعه کنید.
او شغل مردانه و سختی دارد و شاید به واسطه همان در کلامش نرمی نیست، اما وقتی از چشم‌انتظاری‌هایش می‌گوید، چشمانش پراشک می‌شود؛ از اینکه مادرش چشم انتظار دیدن نوه‌اش است و از علاقه همسرش به داشتن فرزند می‌گوید.
او ادامه می‌دهد: از ادامه درمانم خسته شده‌ام. مدام باید برای نوبت‌ها و درمان‌های تجویزشده مرخصی بگیرم. نظر پزشکان این است که استرس کاری‌ام بالاست و نوع تغذیه‌ام مناسب نیست و استراحت کافی ندارم و باید دغدغه‌هایم را کم کنم، ولی مگر می‌شود؟ باید به پدر و مادر پیرم رسیدگی کنم و حواسم به کار بیرون از منزل باشد و در کنار همه این‌ها، به دنبال درمان ناباروری هم باشم!
او می‌گوید: امیدوارم این مرحله درمان آخرین باشد و بتوانم جوابی بگیرم. منتظر شنیدن صدای کودکی در خانه‌ام هستم.
هزینه‌های زیاد و سرسام‌آور
خانم دیگری ساکن روستایی در شهرستان مانه، ۹ سال منتظر شنیدن صدای کودکی در خانه‌اش است. او از رفت‌وآمدهای بسیار کلافه است و عنوان می‌کند: هزینه‌های رفت‌وآمد و نداشتن محل اسکان برایم سخت است.
وی ادامه می‌دهد: سرما و گرما و معطلی‌ها و در نوبت ماندن و درمان‌ها را به جان می‌خریم تا خداوند هدیه الهی نصیبمان کند.
خانمی میانسال نیز به همراه عروسش در بین مراجعان است و برخی از کارهای پذیرش را انجام می‌دهد. او می‌گوید: نگران سلامتی فرزندانم هستم و عروسم را هم فرزند خودم می‌دانم و حدود ۵ سال است که فرزند دار نشده‌اند؛ پیشنهاد دادم حتماً از طریق کلینیک درمان ناباروری پیگیری کنند.
این بانوی بجنوردی ادامه می‌دهد: خیلی خوب است که در خراسان شمالی هم مرکز درمان ناباروری داریم و دیگر زوج‌های نابارور استان برای درمان مجبور به سفر به استان‌های دیگر نیستند. امیدوارم همه این زوج‌ها به آرزویشان فرزند صالح و سالم برسند.
یکی دیگر از روستاییان در شیروان نیز برای درمان ناباروری آمده و از ذوق و شوق همسرش برای فرزنددار شدن می‌گوید: هرچند با وجود حمایت بیمه‌ها، باز هم داروها و درمان ناباروری هزینه‌بر است و برای ما که شغل‌مان کشاورزی است و با خشکسالی کارمان کمتر شده، پرداخت این هزینه‌ها در توان‌مان نیست.
بالاترین دلیل مراجعان ناباروری
ناباروری دلایل بسیاری دارد، اما در خراسان شمالی طبق آخرین داده‌های علمی، بیشترین آمار مراجعان مربوط به بانوان مبتلا به تخمدان پلی‌کیستیک و یائسگی زودرس است.
ثبت ۷۶ بارداری موفق
زهرا مقدسی، مسئول و سرپرستار کلینیک ناباروری بیمارستان بنت‌الهدی بجنورد، به آمار سال ۱۴۰۳ اشاره می‌کند: سال گذشته ۶۸۸۹ مورد ویزیت و هزار و ۱۳۴ مورد مشاوره انجام شد. درمان‌های ناباروری با کلیه روش‌ها ۳۳۷ مورد بود که ۷۶ مورد به بارداری موفق منجر شد.
مقدسی به آمار مراجعان ۶ ماهه امسال اشاره و اظهار می‌کند: ۴۴۶۹ مورد ویزیت و ۴۴۵ مشاوره انجام شده است. درمان‌های ناباروری با کلیه روش‌ها ۲۰۱ مورد و موارد مثبت بارداری ۴۳ مورد بود که بیانگر موفقیت ۲۱/۳۹ درصدی روش‌های درمان ناباروری است.
ناباروری در ۴۰ درصد زنان و ۴۰ درصد مردان
وی تأکید می‌کند: ۴۰ درصد موارد مربوط به ناباروری مردان و ۴۰ درصد مربوط به زنان است. ۱۰ درصد دلایل مشترک و ۱۰ درصد علت ناشناخته نیز موجب ناباروری زوج‌های جوان شده است.
عدم رعایت سبک زندگی سالم
طوبی فرازمند، فوق تخصص فلوشیپ نازایی کلینیک ناباروری دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، می‌گوید: بیشترین علل ایجادکننده ناباروری در مردان و زنان خراسان شمالی، عدم رعایت سبک زندگی سالم است.
فرازمند با اشاره به شایع‌ترین علت ناباروری زنان در استان می‌گوید: شایع‌ترین و بیشترین مراجعان، خانم‌های مبتلا به تخمدان پلی‌کیستیک هستند که وزن بالا و چاقی، تغذیه نامناسب، عدم تحرک کافی، خواب ناکافی و استرس زمینه‌ساز ایجاد آن و در نهایت ناباروری است.
ازدواج دیرهنگام و تأخیر در فرزندآوری
وی ادامه می‌دهد: پس از آن کاهش ذخیره تخمدانی و کاهش کیفیت تخمک نیز علت دیگر ناباروری است که باز هم متأثر از عدم رعایت سبک زندگی سالم، ازدواج دیرهنگام و به تأخیر انداختن بارداری، تغذیه نامناسب و استرس است.
نقش چاقی در ناباروری
نسرین علیزاده، مدیر گروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، می‌گوید: درصد اضافه وزن و چاقی در گروه سنی بالای ۱۸ سال در استان ۵۲/۸ درصد است که مشابه کشوری است و متأسفانه بالاست.
وی تأکید می‌کند: تغذیه و سلامت پیش از باروری در هر دو جنس مهم است. شاخص توده بدنی نامناسب می‌تواند یکی از علل مهم ناباروری باشد. خطر عدم تخمک‌گذاری در زنان لاغر بالاتر است و اضافه وزن و چاقی در مردان و زنان میزان ناباروری را افزایش می‌دهد.
وی ادامه می‌دهد: خانم‌هایی که مراقب وزن خود هستند و رژیم سالم غذایی رعایت می‌کنند، مانند مصرف زیاد سبزی‌ها، استفاده از چربی‌های گیاهی به جای چربی‌های حیوانی، مصرف منظم ماهی و حبوبات، شانس خود را برای باروری افزایش می‌دهند. مردانی که در آرزوی داشتن فرزند هستند نیز باید برای حفظ وزن بدن و داشتن رژیم غذایی متعادل مراقبت لازم را انجام دهند.
وی تأکید می‌کند: چاقی در مردان با تغییر سطح هورمون تستوسترون بر باروری تاثیر می‌گذارد. ریزمغذی‌هایی که می‌توانند به افزایش قدرت باروری کمک کنند شامل روی، سلنیوم، ویتامین D و اسید فولیک هستند. منابع غذایی روی شامل آجیل، گوشت قرمز و ماهی است و سلنیوم در نان، ماهی، گوشت و تخم‌مرغ وجود دارد. ویتامین D در روغن ماهی و لبنیات غنی‌شده و اسید فولیک در انواع کلم، اسفناج و سبزی‌های برگی موجود است.
وی می‌افزاید: رعایت تعادل، تنوع و اعتدال در رژیم غذایی برای پدران به اندازه مادران مهم و مؤثر است.
تاثیر کمبود ویتامین D در ناباروری
مدیر گروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی اظهار کرد: کمبود ریزمغذی‌ها و رژیم غذایی نامناسب در اختلالات تخمک‌گذاری مؤثر است. کمبود ویتامین D در زنان می‌تواند با سندرم تخمدان پلی‌کیستیک همراه باشد و در مردان باعث پایین آمدن کیفیت اسپرم و سطح هورمون تستوسترون می‌شود.
وی می‌گوید: رژیم غذایی مناسب حاوی کلسیم، روی، اسید فولیک و آنتی‌اکسیدان‌ها بر کیفیت اسپرم و تخمک مؤثر است. رژیم غذایی مدیترانه‌ای، حاوی منابع فیبر بالا مانند سبزی، میوه، حبوبات، دانه‌ها و مغزها و گوشت‌های کم‌چرب سفید و روغن زیتون، باعث کاهش التهاب و افزایش قدرت باروری در زنان و مردان می‌شود.
علیزاده ادامه می‌دهد: با توجه به اینکه بیماری آندومتریوز یکی از علل ناباروری است، رعایت یک رژیم غذایی متعادل و مغذی می‌تواند از سلامت عمومی فرد حمایت کرده و برخی از علائم مرتبط با این بیماری را کاهش دهد. استفاده از غذاهای ضد التهابی، غنی از اسیدهای چرب امگا ۳، غنی از فیبر و غذاهای غنی از آنتی‌اکسیدان و محدود کردن غذاهای فرآوری‌شده می‌تواند در تخفیف عوارض بیماری مفید باشد، البته درمان این بیماری باید زیر نظر متخصص انجام شود.
