شور و شوقی از دل باغ‌های “تنگ سیاب” اوج می گیرد، صدای خنده بچه‌ها در لابه‌لای شاخه‌ها پیچیده، زنان با دامن‌های گل‌دار و چادرهای رنگارنگ، سبد به دست، با دقت و ذوق، انار می‌چینند، مردان، شاخه‌های سنگین‌شده از بار را سبک می کنند و درختان با سخاوت بی حد و مرزشان امانت زمین را به مردمان سخت کوش هدیه می دهند.
اینجا هر انار، برای باغدار فقط یک میوه نیست، دانه دانه آن حاصل یک سال صبر، مراقبت، آبیاری، مبارزه با آفت و گرما و سرمای جانفرساست و حالا وقت لبخند به تحفه زمین فرا رسیده است، دستان پینه بسته به تمنای یاقوت سرخ به آسمان آبی کشیده می شود و لابلای برگ برگ سبز درختان به رقص در می آید تا جشن پاییزی در بهار نوبرانه انارها برگزار شود.
اینجا متمرکزترین انارستان ایران است، پاییز هرسال گردهمایی یاقوت چینی در هزار و ۲۰۰ هکتار انارستان “تنگ سیاب” برگزار می شود تا محصول باغداران تزیینی بر سفره های پذیرایی مردم ایران و مرهمی بر اقتصاد رنجور منطقه باشد.
آنطور که مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان می گوید از نخستین روزی که دستان آدمی با زمین این دیار پیوند خورد تا یاقوت سرخ به بار بنشیند هزار و ۸۰۰ سال می گذرد، و حالا انارستان های استان هرچند در محرومیت صنایع تبدیلی و برندسازی مانده اند، اما همچنان نگینی درخشان در عرصه کشاورزی ایران هستند.
به گفته عطا حسن‌پور، طبق کاوش‌های انجام شده، یک شهر مربوط به دوره ساسانی در هفت کیلومتری منطقه زیرتنگ سیاب کشف شد که گچ‌بری‌های آن دارای نقش انار بود و پیشینه باغداری و تولید انار را به هزار و ۸۰۰ سال پیش بر می گرداند.
وی تصریح کرد: باتوجه به مرغوبیت و پیشینه درخشان محصول انار در کوهدشت، برگزاری جشنواره انار در سال ۱۴۰۲ کلید خورد و به عنوان یکی از رویدادها در تقویم گردشگری کشور ثبت شد.
وی با اشاربه اینکه میز تخصصی گردشگری کشاورزی لرستان به عنوان پایلوت در کشور انتخاب شده است ادامه داد: انارستان های تنگ سیاب یکی از دلایل این انتخاب بوده اند.
وی ادامه داد: به همین منظور امسال نیز جشنواره انار لرستان از اول آبان به مدت پنج روز با دعوت از تورهای گردشگری کشور، در کوهدشت برگزار می شود و در کنار آن نیز یک روستابازار ایجاد می شود که صنایع دستی هنرمندان منطقه، نمایش داده خواهد شد.
۳۰ هزار تن محصول، سخاوت بزرگترین انارستان ایران
رییس سازمان جهاد کشاورزی لرستان نیز تصریح کرد: سالانه حدود ۳۰ هزارتن انار از متمرکزترین و بزرگترین باغ انار کشور، یعنی انارستان زیرتنگ سیاب با وسعت یک هزار و ۲۰۰ هکتار برداشت می‌شود.
نامدار صیادی با اشاره به اینکه در سال های اخیر، بزرگترین عامل افت تولیدمحصول دمای بالا و خشکی هوا بوده است گفت: بخشی از انار تولیدی روانه استان‌های دیگر و درصد کمی به‌صورت غیرمنظم به کشورهای عربی خصوصا عراق صادر، اما عمده انار تولیدی در کشور مصرف می‌شود.
به گفته وی انارهای درجه سه و آفتاب‌سوخته به کارخانه‌های فرآوری ارسال می‌شود اما صنایع تبدیلی بیشتر به‌صورت خانگی بوده و بزرگترین سایت فرآوری، همان کارخانه تولید رب انار سیاب است.
رییس سازمان جهاد کشاورزی لرستان به آمار تولید این محصول استراتژیک اشاره کرد و افزود: در سطح استان حدود سه هزار و ۵۰۰ هکتار باغ انار وجود دارد که سالانه ۷۳ تا ۷۵ هزار تن تولید می‌کند و از این مقدار، شهرستان کوهدشت با هزار و ۸۰۰ هکتار باغ انار، سهم عمده‌ای در تولید دارد که حدود هزار و ۲۰۰ هکتار آن در منطقه سیاب متمرکز شده است و تولید حدود ۳۰ هزار تنی انار این منطقه، معادل ۴۰ درصد از کل تولید این محصول در ااستان را تشکیل می‌دهد.
صیادی برگزاری جشنواره‌ها را از جمله وظایف مهم این سازمان برای ادای احترام به زحمات باغداران و فعالین زنجیره تولید عنوان کرد و افزود: هدف از برگزاری این جشنواره، در وهله اول پاسداشت زحمات باغداران، کشاورزان و تمام کسانی است که از مرحله تامین نهال، تولید و عرضه به بازار و حتی فرآوری محصول تلاش می‌کنند.
وی تاکید کرد: در این جشنواره به دنبال تلفیق دانش و تجربه هستیم بنابراین این رویداد فرصتی است تا استان‌های همجوار و مسئولان از نزدیک با این ظرفیت بزرگ آشنا شوند و بستری برای شناسایی و رفع چالش‌های پیش‌روی باغداران فراهم شود.
حالا جشنواره انار در لرستان آغاز شده است تا سرمایه گذاران، یاقوت سرخ را به بهای واقعی زحمت باغداران خریداری کنند، نام های تجاری و برندسازی برای انار کوهدشت ثبت شود و صنایع تبدیلی و فرآوری های متنوعش، پای رونق را به اقتصاد نیمه جان منطقه باز کند.
این روزها در کنار این همه نشاط، یک نگرانی هم در دل باغداران خانه کرده است، با وجود محصول مرغوب و بازارپسند، زیرساخت مناسبی برای بازاریابی و فروش مستقیم وجود ندارد، کارخانه‌های فرآوری یا بسته‌بندی صنعتی بزرگ، در نزدیکی باغ‌ها نیستند و به دلیل کمبود فضای سردخانه ای، بخشی از محصول یا با قیمت پایین‌تر فروخته می‌شود، یا در غیر اینصورت روی دست باغدار فاسد خواهد شد.
این ظرفیت بزرگ، چشم‌انتظار نگاه مسئولان و سرمایه‌گذاران است تا انار، به برند منطقه تبدیل شود و حالا جشنواره ماموریت پیدا کرده است تا سرمایه گذاران را ترغیب نماید با فرآوری، صادرات، آبگیری صنعتی، تولید رب انار، لواشک، داروهای گیاهی و ده‌ها فرآورده‌ی سودآور دیگر، بسته رونق اقتصادی را در منطقه تدوین کنند.
جشنواره انار، امید را در دل باغداران زنده کرده است تا دسترنجشان آنطور که باید و شاید، به ثمر بنشیند چراکه هر صبح با عشق به باغ می‌روند، می‌دانند انارشان بی‌نظیر است و باور دارند منطقه می تواند با همین دانه‌های یاقوتی، به رونق برسد.
