به گزارش تاج خبر، احمد کامرانی‌فر شامگاه دوشنبه در نشست «جشن مهرگان از آغاز تا امروز» در شهر کتاب اردیبهشت اصفهان، با اشاره به ریشه‌های تاریخی جشن مهرگان اظهار کرد: مهرگان از کهن‌ترین آئین‌های ایرانی است که در کنار نوروز، بیانگر جهان‌بینی فرهنگی و اخلاقی ایرانیان و نشانه پیروزی راستی و نیکی بر پلیدی است.
وی با اشاره به روایت‌های اساطیری مربوط به فریدون و کاوه آهنگر افزود: بر اساس متون تاریخی، روز شانزدهم مهرماه، روزی است که ایرانیان بر ستم ضحاک غلبه کردند و فریدون بر تخت نشست؛ از این‌رو این روز به عنوان جشن مهرگان یا جشن داد و خرد گرامی داشته می‌شد.
دکترای تاریخ و مدرس دانشگاه تصریح کرد: منابعی چون تاریخ‌نامه طبری و تاریخ بلعمی نیز به برگزاری آئین‌های شادمانه و همگانی در این روز اشاره دارند و در دوران ساسانیان، مهرگان در کنار نوروز جایگاهی ملی و مذهبی یافته بود. در این روز، پادشاهان با حضور در آئین‌های عمومی هدایا می‌پذیرفتند و مردم نیز شکرگزاری از نعمت‌های زمین را به جا می‌آوردند.
وی با اشاره به آداب برپایی این آئین گفت: یکی از جلوه‌های زیبا در جشن مهرگان، گستردن سفره مهرگانی بود که بر آن خوراکی‌هایی چون سیب، انار، سنجد، نان، شیر، بادام، پسته و اسفند قرار می‌دادند؛ هر یک نماد برکت، پاکی و سپاسگزاری از آفریدگار بود.
کامرانی‌فر افزود: در برخی مناطق ایران، از جمله روستاهایی در کرمان و یزد، آثار و نشانه‌های این سنت همچنان دیده می‌شود. به عنوان نمونه نوزادانی که در روز مهرگان متولد می‌شدند، اغلب با نام‌هایی که با واژه «مهر» آغاز می‌شدند نام‌گذاری می‌گردیدند مانند مهراب، مهرداد، مهرنوش و مهرانگیز. همچنین جشن مهرگان در گذشته شش روز ادامه داشت؛ از شانزدهم تا بیست‌ویکم مهرماه که روز نخست را «مهرگان کوچک» و روز پایانی را «مهرگان بزرگ» می‌نامیدند.
وی در بررسی سیر تاریخی این جشن اظهار کرد: آئین مهرگان در دوره‌های مختلف تاریخی با فراز و فرودهایی همراه بوده است. در دوران پس از ساسانیان نیز این جشن برای سده‌هایی در میان ایرانیان و حتی برخی دربارهای محلی ادامه یافت و به مرور با دیگر آئین‌ها درآمیخت.
این استاد تاریخ افزود: در دوره سامانیان، توجه دوباره‌ای به آئین‌های ایرانی از جمله مهرگان و نوروز صورت گرفت و در این دوران، سنت‌های ملی و فرهنگی در سراسر ایران‌زمین زنده نگاه داشته شد.
وی در ادامه با اشاره به بازتاب معاصر آئین مهرگان گفت: جشن مهرگان همچنان در برخی کشورها و مناطق فارسی‌زبان مانند تاجیکستان گرامی داشته می‌شود و این امر نشان‌دهنده تداوم فرهنگی و علاقه به میراث مشترک ایرانیان است.
این پژوهشگر تاریخ در تحلیل جایگاه ایزد مهر بیان کرد: مهر یا میترا در باور ایرانیان باستان، ایزد پیمان، راستی و روشنایی بوده است. آئین مهرپرستی که بر پایه دوستی، وفاداری و نظم کیهانی شکل گرفته بود، بعدها در برخی مناطق جهان با جلوه‌های فرهنگی متفاوت گسترش یافت.
وی با اشاره به جنبه‌های نمادین آئین مهرگان توضیح داد: در نقش‌برجسته‌ها و آثار باستانی، صحنه‌هایی از قربانی نمادین گاو در کنار خورشید، ماه و دیگر نمادهای طبیعی دیده می‌شود که بیانگر پیوند آئین مهر با چرخه زایش و باروری زمین است.
کامرانی‌فر افزود: در فرهنگ ایرانی، مهرگان همانند نوروز، نماد تعادل طبیعت است؛ با این تفاوت که نوروز آغاز گرما و رویش است و مهرگان آغاز سرما و زمان برداشت محصول.
وی در بخش پایانی سخنان خود تأکید کرد: ایرانیان در طول تاریخ، با وجود تغییرات فرهنگی و سیاسی، توانسته‌اند عناصر هویتی و آئین‌های نیک خود را حفظ کنند. مهرگان از جمله جشن‌هایی است که پیام خرد، دوستی، پیمان و شکرگزاری را در خود دارد و بازخوانی آن می‌تواند موجب تقویت هویت فرهنگی و وحدت ملی در روزگار معاصر شود.
