به گزارش تاج خبر، مبینا اسدی/ کارشناس ارشد حقوق خصوصی — اجرت المثل یکی از حقوق مالی زوجه(خانم) می باشد و مانند مهریه و نفقه قابل مطالبه است و در صورت مطالبه زوجه (خانم)، همسر ملزم به پرداخت آن خواهد بود.
خانم برای انجام امور منزل مانند آشپزی، رسیدگی به فرزندان، شیر دادن به فرزند و کار در منزل و … وظیفه ای ندارد و اگر این امور را در مدت زندگی مشترک با همسرش بدون اینکه قصد تبرع داشته باشد (یعنی مجانی انجام ندهد) انجام داده باشد،می تواند بابت این امور از همسرش اجرت المثل دریافت نماید.
هرچه از مدت زندگی زناشویی بیشتر گذشته باشد میزان اجرت المثل نیز بیشتر خواهد بود. البته دریافت اجرت المثل منوط به وجود شرایطی است که در ادامه بیان می شود.
موضوعی که باید بدان اشاره نمود این است که خانم فقط برای انجام اموری مانند اطاعت از همسر، حسن معاشرت با او، آراستگی ظاهری، اقامت در منزل همسر، کسب اجازه جهت انجام هر امری و انجام وظایف زناشویی نسبت به همسرش، الزام می گردد و برای انجام باقی مسائل که مربوط به زندگی مشترک آن‌هاست، می تواند اجرت المثل مطالبه کند.
تعیین میزان اجرت‌المثل:
دادگاه پس از بررسی مدارک و شواهد، میزان اجرت‌المثل را توسط کارشناسان مربوطه تعیین می‌کند.
شرایط دریافت اجرت المثل:
1- زوجه اموری را که انجام می دهد باید به دستور زوج باشد.
2- زوجه با قصد رایگان آن امور را انجام نداده باشد.
3- اموری که زوجه انجام می دهد شرعا به عهده او نباشد یعنی مشمول موارد تمکین عام و خاص نباشد.
4- تمامی این موارد برای دادگاه اثبات شود.
نحوه مطالبه اجرت‌المثل:
خانم می‌تواند با مراجعه به وکیل دادگستری و یا مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی با ارائه دادخواست، اجرت‌المثل ایام زوجیت را مطالبه کند.
تکلیف دادگاه در زمان طلاق:
طبق قانون حمایت خانواده، دادگاه در زمان صدور حکم طلاق باید تکلیف اجرت‌المثل زوجه را نیز مشخص کند.
اجرت‌المثل بعد از فوت همسر:
اگر همسر فوت کند، خانم می‌تواند از ماترک او اجرت‌المثل ایام زوجیت را مطالبه کند.
در دعوای اجرت‌المثل ایام زوجیت، بار اثبات با شوهر است که باید ثابت کند زوجه در انجام کارهای خانه قصد تبرع (رایگان انجام دادن) داشته است. به عبارت دیگر، اگر زوجه ادعا کند که کارهایی که در طول زندگی مشترک انجام داده، بدون قصد تبرع بوده و برای آنها مستحق دریافت اجرت است، شوهر باید خلاف این ادعا را اثبات کند.
در صورت مثبت بودن رأی دادگاه، اجرت‌المثل ایام زوجیت از اموال شوهر پرداخت می‌شود.
اجرت‌المثل بعد از فوت زوج(شوهر):
اجرت‌المثل بعد از فوت شوهر زمانی اطلاق می‌شود که خانم پس از فوت همسر خود مطالبه زحمات کارهای خارج از وظایف شرعی‌اش را از ماترکه ورثه بخواهد.
شرایط دریافت اجرت‌المثل بعد از فوت زوج(شوهر) :
۱ـ درخواست صریح یا ضمنی شوهر: خانم باید اثبات کند که کارها را به درخواست شوهر انجام داده است. این درخواست می‌تواند به صورت صریح (مثلاً با گفتار) یا ضمنی (مثلاً با رفتار) باشد.
۲ـ عدم قصد تبرع: خانم باید نشان دهد که کارها را به صورت رایگان و بدون قصد بخشش انجام نداده است، بلکه با این تصور که در قبال آن دستمزد دریافت می‌کند، اقدام کرده است.
۳ـ مستحق بودن عمل در عرف: کارهایی که خانم انجام داده است باید در عرف جامعه مستحق دریافت دستمزد باشند. برای مثال، نگهداری از فرزندان یا انجام امور خانه اگر در عرف جامعه دستمزدی برای آن در نظر گرفته شود، خانم می‌تواند اجرت‌المثل آن را مطالبه کند.
اثبات این موارد در دادگاه ممکن است دشوار باشد، به خصوص بعد از فوت همسر.
اجرت‌المثل یک دین ممتاز است و قبل از تقسیم ارث باید پرداخت شود.
همچنین اگر خانم فوت کرده باشد ، تحت شرایطی امکان دریافت اجرت المثل بعد از فوت مادر توسط فرزندان وی وجود خواهد داشت که اصولا این اجرت المثل به ورثه مادر فوت شده یعنی فرزندان و یا والدین وی تعلق می گیرد.
ماده ۳۳۶ قانون مدنی و تبصره آن، اجرت المثل و شرایط مطالبه ی آن را بیان نموده است که در این ماده قانونی قیدی وجود ندارد که دریافت اجرت المثل را محدود به زمان حیات زوج یا زوجه بدانیم و به همین دلیل است که اجرت المثل خانم پس از فوت شوهر قابل مطالبه می باشد .
