به گفته سخنگوی اورژانس، سال گذشته مصرف قارچ‌های سمی رشدی پنج برابری در مقایسه با مدت مشابه یعنی سال ۱۴۰۲ داشت. در مدت زمان هشتم فروردین تا پنجم خرداد سال گذشته۲۳۳ نفر به دلیل مصرف قارچ‌های سمی یا همان قارچ وحشی دچار مسمومیت شده‌اند و متأسفانه دو نفر از مصرفکنندگان در تهران، جانشان را از دست داده‌اند.
دکترحسن نوری ساری معاون آموزشی سازمان اورژانس کشور با بیان اینکه از دوازدهم فروردین ماه سال‌جاری تاکنون آمار مسمومیت‌ها با قارچ‌های خود رو، افزایش یافته است، میگوید: «در روزهای اخیر ۳۰ نفر مسموم شده‌اند که این آمار نسبت به بازه زمانی مشابه سال گذشته پنج برابر افزایش داشته که این یک زنگ خطر است. همه ساله در فصل بهار مخصوصاً در ماههای فروردین، اردیبهشت و اوایل خرداد به علت باران‌های بهاری و رعد و‌برق رشد قارچ‌های وحشی زیاد می‌شود و دقیقاً فصلی است که مردم تمایل بسیاری برای طبیعتگردی دارند. متأسفانه در این دوره مسمومیت با قارچ سمی بسیار دیده می‌شود، مردمیکه ناآگاهانه به سمت چیدن و خوردن این نوع قارچ‌ها میروند بدون اینکه از سمی بودنش باخبر باشند.»
او در پاسخ به این سؤال که آیا از روی شکل ظاهری قارچ‌ها می‌توان تشخیص داد که یک قارچ سمی است یا نه، توضیح میدهد: «شاید شکل ظاهری قارچ‌های سمی مشخص باشد، اما نمیتوانم بگویم که قارچ‌های دیگر سمی نیستند. یعنی تشخیص دقیق خیلی سخت است، همین موضوع باعث شده برخی از مردم با این تصور که قارچ‌ها را می‌شناسند، وقتی قارچی در طبیعت می‌بینند، فکر می‌کنند سمی نیست یا اگر مشکلی داشته باشد، وقتی می‌پزد و حرارت می‌بیند، در صورت سمی بودن، سم از بین می‌رود. اما بیشتر سمومی که در قارچ‌ها وجود دارند، نسبت به حرارت مقاوم است. یعنی اگر قارچ را کباب کنید یا داخل آش و سوپ چند ساعت هم بپزید، سم این‌گونه قارچ‌ها از بین نمی‌رود.»
مسمومیت بعد از مصرف قارچ‌های سمی هم علائم مشخصی ندارد که بتوان سمی بودن آنها را تشخیص داد. موضوعی که دکتر نوری به آن اشاره میکند: «بر اساس علائم هم نمیتوان متوجه شد که قارچ مصرف شده خطرناک است یا نه، چون تنوع آنها بسیار زیاد است. قارچ‌های موسکاری وقتی خورده میشوند، از نیم ساعت تا دو ساعت بعد فرد مصرف کننده شروع به عرق کردن میکند، بعد از آن علائمی مثل تهوع و استفراغ خودش را نشان میدهد و دفع مایعات زیاد می‌شود. یعنی عرق زیاد، آبریزش بینی، اشک ریختن شدید، افزایش ادرار و وضعیت شکم به سمت اسهال پیش می‌رود که فرد باید فوراً به بیمارستان منتقل شود، بعد از درمان هم معمولاً مشکلی پیش نمیآید. اما برخی از قارچ‌های سمی علائم متفاوتی دارند. علائم این قارچ‌های سمی کشنده و خطرناک، معمولاً ۸ ساعت بعد از مصرف شروع می‌شود. عوارض مصرف این قارچ‌ها خیلی خطرناک است چون حتی بعد از درمان، زمانی که افراد فکر می‌کنند حالشان خوب شده و دیگر مشکلی ندارند، بعد از یک هفته با آسیب بسیار شدید کبدی به بیمارستان مراجعه می‌کنند یا متأسفانه جانشان را از دست می‌دهند.»
وقتی کسی قارچ سمی میخورد، چه کنیم؟
معاون آموزشی سازمان اورژانس کشور میگوید: «بهترین کار این است که ظرف نیم ساعت اول فردی که قارچ سمی خورده را با تحریک ته حلق مجبور به استفراغ کنند تا قارچ دفع شود. اما اگر نیم ساعت از زمان خوردن آن گذشته بود حتماً به درمان نیاز دارد. معمولاً قارچ بعد از نیم ساعت از معده گذشته و وارد دستگاه گوارش می‌شود و حتی اگر هیچ علامتی هم نداشته باشید، باید به مراکز درمانی مسمومیت مراجعه کنید. قارچ‌های بسیار خطرناک معمولاً توسط زغال جذب میشوند به همین دلیل ما زغال فعال به بیمار میدهیم تا قارچ‌ها را جذب و از بدن دفع کند، این فرصت بسیار خوبی برای درمان است که مردم نباید از دست بدهند.»
قاشق نقره معیار تشخیص سم نیست
تعداد مراجعه‌کنندگان به بیمارستان‌ها در اثر مسمومیت با قارچ سمی نشان‌دهنده درصد بالای قربانیان و شایع بودن این مسمومیت در کشور است. دکتر رویا رحیمی کارشناس غذا و دارو با بیان اینکه در بسیاری از موارد مسمومیت ناشی از مصرف خوراکی قارچ‌های خود رو و سمی، منجر به فوت، نارسایی کبد و بستری شدن در بیمارستان شده است، میگوید: «مسمومیت ناشی از مصرف قارچ‌های خودرو در ساکنان مناطق غربی، کوهستانی یا مرطوب کشور بیشتر است که عمده این موارد با آموزش عمومی و اطلاعرسانی و ارائه هشدار بموقع قابل پیشگیری خواهد بود. شناسایی انواع خوراکی قارچ از انواع سمی فقط بر اساس خصوصیات ظاهری مانند شکل، رنگ، بو، قوام و مزه مشکل است و فقط توسط متخصصان و کارشناسان مجرب قارچ‌شناسی و گیاه‌شناسی امکان‌پذیر است. بنابراین به توصیه‌های برخی از افراد عادی در تشخیص انواع سمی از انواع خوراکی قارچ توجه نکنید.»
به گفته او حتی مصرف بعضی از قارچ‌ها توسط پرندگان و سایر جانوران اهلی و وحشی نشان دهنده غیرسمی بودن قارچ برای انسان نیست.
دکتر رحیمی درباره برخی از روشهای سنتی تشخیص قارچ سمی میگوید: «معیارهای سنتی مانند تغییر رنگ قاشق نقره در اثر تماس با قارچ، یا وجود حشرات در اطراف قارچ و محل رویش قارچ معیار علمی و صحیحی برای تشخیص سمی نبودن قارچ در همه موارد نیست. به همین دلیل مردم باید توجه داشته باشند، هرگز قارچ‌ها را به صورت خام و به مقدار زیاد مصرف نکنند. هر چند در برخی موارد حرارت ممکن است برخی از مواد سمی موجود در قارچ‌ها را از بین ببرد. با وجود این برخی از سموم موجود در قارچ‌های سمی، مقاوم به گرما بوده و در اثر فرآیندهای آمادهسازی غذا مانند؛ کباب کردن، آب پز، سرخ و بخارپز کردن قادر به تخریب کامل مواد سمی موجود در قارچ نمی‌شود.»
